Hiện nay hầu hết khách hàng đi mua đèn và các cửa hàng bán đèn không chuyên đều không quan tâm tới chỉ số hoàn màu của đèn CRI (Color rendering index), mà chỉ quan tâm tới công suất, hiệu suất, quang thông…Tuy nhiên đây lại là yếu tố cực kỳ quan trọng đối với các loại đèn chiếu sáng nói chung và đèn led nói riêng. Chỉ số hoàn màu nó thể hiện chất lượng ánh sáng của đèn và ảnh hưởng trực tiếp đến màu sắc, độ trung thực của vật được chiếu sáng.
Khái niệm chỉ số hoàn màu:
Chỉ số hoàn màu (color rendering index) ký hiệu là CRI Hay RA là chỉ số phản ánh độ trung thực của màu sắc vật được chiếu sáng. giá trị CRI càng cao chất lượng càng tốt.
Các nhóm hoàn màu:
|
Nhóm hoàn màu |
Chỉ số hoàn màu chung CIE (Ra) |
Ứng dụng đặc trưng |
|
1A |
Ra > 90 |
Bất kỳ nơi nào cần có sự hoàn màu chính xác, ví dụ việc kiểm tra in màu |
|
1B |
80 < Ra < 90 |
Bất kỳ nơi nào cần đánh giá màu chính xác hoặc cần có sự hoàn màu tốt vì lý do thể hiện, ví dụ chiếu sáng trưng bày |
|
2 |
60 < Ra < 80 |
Bất kỳ nơi nào cần sự hoàn màu tương đối |
|
3 |
40 < Ra < 60 |
Bất kỳ nơi nào sự hoàn màu ít quan trọng nhưng sự biểu hiện màu sắc sai lệch rõ rệt là không thể chấp nhận được |
|
4 |
20 < Ra < 40 |
Bất kỳ nơi nào sự hoàn màu không hề quan trọng và sự biểu hiện màu sắc sai lệch rõ rệt là chấp nhận được. |
Chi tiết:
+ CRI = 100: Ánh sáng bán ngày là ánh sáng có độ trung thực nhất
+ CRI = 0: Ánh sáng đơn sắc như: xanh, đỏ, tím, vàng…là ánh sáng có độ trung thực thấp nhất
+ CRI <50: Màu sắc của vật bị biến đổi hoàn toàn (khi chiếu sáng vật thể sẽ bị nhợt nhạt, không giống thực tế)
+ CRI từ 50-70: ánh sáng hơi bị biến đổi, có thể dùng trong các ngành sản xuất công nghiệp không cần màu chính xác
+ CRI từ 70-85:Ánh sáng thông dụng, gần như trung thực.
+ CRI từ 85-95: sử dụng cho các khu vực cần phần biệt màu sắc chuẩn như xưởng in màu, xưởng pha chế sơn..
Chỉ số hoàn màu của 1 đèn LED lại tỉ lệ nghịch với hiệu suất chiếu sáng hay độ sáng (Lm/W). Nghĩa là nếu chỉ số CRI càng lớn thì chỉ số Lm/W càng giảm và ngược lại. Vì vậy để cân đối giữa chất lượng ánh sáng (chỉ số CRI) và hiệu suất chiếu sáng để có chỉ số tối ưu nhất. Một đèn led có thông số: CRI từ 75-85 còn độ sáng 90-100 Lm/W là tối ưu nhất cho chiếu sáng thông dụng, ngoại trừ các ngành cần độ chính xác cao mới cần chọn CRI>85
Cách phân biệt:
Trên thực tế chúng ta có thể phân biệt được chỉ số hoàn màu một cách tương đối bằng mắt thường, bằng cách so sánh vật thể (chẳng hạn bức tranh nhiều màu) dưới ánh sáng đèn và ánh sáng ban ngày, nếu thấy màu sắc không thay đổi hoặc ta không thể phân biệt được thì chỉ số CRI >80.
Hoặc dùng máy ảnh, chụp ảnh sản phẩm dưới ánh sáng mặt trời và ánh sáng đèn (không bật flash), sau đó cho lên máy tính dùng phần mềm ảnh (như photoshop) để kiểm màu sắc xem có sự khác biệt nhiều hay ít là có thể biết được ngay…
Tuy nhiên, để có được trị số chính xác về chỉ số hoàn màu cũng như các thông số khác của nguồn sáng chúng ta phải tiến hành các phép đo bằng các thiết bị đo lường chuyên dụng. Hiện nay, một số phòng thí nghiệm trong nước như PTN Vật lý và kỹ thuật ánh sáng, thuộc Viện vật lý kỹ thuật – trường đại học Bách khoa Hà Nội, phòng đo lường công ty cổ phần bóng đèn phích nước Rạng Đông, Viện đo lường Việt Nam… đều có thể thực hiện được phép đo chỉ số hoàn màu của các loại đèn.
Xem thêm: